In het rapport ‘Samen de lat hoog leggen’ adviseert de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie (AWTI) deze week over nog betere bundeling van krachten tussen rijk en regio voor meer innovatie.

Zoals AWTI-raadslid Koenraad Debackere stelt in het begeleidend persbericht: “De regio’s en het rijk zijn samen verantwoordelijk om vernieuwing te stimuleren. Innovatie is nodig om de economie te vernieuwen, om onze brede welvaart te verbeteren en om voortgang te boeken in de grote transities op gebied van bijvoorbeeld energie, voedsel en digitalisering. Rijk en regio moeten hun krachten bundelen voor de toekomst van Nederland.”

“Als gezamenlijke regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) zien we dit rapport als een bevestiging van de ingeslagen weg van intensievere bovenregionale samenwerking en meer inzet op regionale ecosystemen voor onderzoek en innovatie,” aldus Dina Boonstra (directeur NOM). “De erkenning dat álle regio’s cruciaal zijn voor de innovatiekracht van Nederland is daarbij voor ons van groot belang.”

Belang van regionale ecosystemen benadrukt

In de regio gebeurt het, schrijft de AWTI. Dáár vinden bedrijven, wetenschappers, talent en maatschappelijke organisaties elkaar, ontstaan nieuwe initiatieven en zijn kansen voor vernieuwing en innovatie. Met behulp van regionale factoren – kapitaal, kennis, infrastructuur, faciliteiten, regels, netwerken en markt – ontwikkelen partijen initiatieven die bijdragen aan de innovatie- en concurrentiekracht van het ecosysteem. Concrete innovatieprojecten, maar ook gezamenlijke proeftuinen, campusontwikkeling, gedeelde leer- en werkplaatsen, en coaching en financiële ondersteuning voor het regionale bedrijfsleven. Regionale ecosystemen floreren daar waar partijen elke dag samen werken aan onderzoek en innovatie.

Een ecosysteem wordt nog sterker als het verbindingen legt met andere. Dat leidt tot meer impact, nationaal en internationaal, en voorkomt overlap, versnippering en onhandige concurrentie. Meer verbinding tussen regio’s maakt dat ze hun eigen innovatief vermogen versterken, van elkaar leren en beter bij kunnen dragen aan het geheel.

“De gezamenlijke ROM’s hebben onderling een krachtige samenwerking. Met de komst van de ROM Noord-Holland medio dit jaar ontstaat een landsdekkend netwerk van ontwikkelingsmaatschappijen en nog meer ruimte voor bovenregionale samenwerking. De kernactiviteiten van de ROM’s zijn gericht op de versterking van ecosystemen. Dit rapport raakt het hart van de ROM’s en gezamenlijk pakken we deze handschoen graag op samen met onze nationale en regionale partners,” zegt Wendy de Jong (directeur Oost NL).

Meer investeringen in regionale innovatie gewenst

Om regionale ecosystemen echt tot volle wasdom te laten komen is een omslag nodig in hoe rijk en regio samenwerken als gelijkwaardige partners. Samenwerking nieuwe stijl moet regionale innovatie richting geven, oog hebben voor regiospecifieke opgaven, zorgen voor een betere afstemming tussen regionale en nationale innovatiedoelstellingen en sterkere verbindingen leggen tussen relevante regionale innovatie-inspanningen.

“Dat vergt veel kennis, kunde en middelen. Daarom moet het rijk meedoen en beter met de regio’s samenwerken.” (Nienke Meijer, AWTI).

De AWTI adviseert dat het rijk meerjarige, programmatische investeringen biedt voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen. Op dit moment is er nog teveel sprake van tijdelijke impulsfinanciering en van een onbalans in beschikbare middelen tussen verschillende regio’s. Alleen met langjarige structurele financiering lukt het om de juiste hefbomen te creëren tussen verschillende publieke en private financieringsbronnen op regionaal, nationaal en Europees niveau. Met een slimme combinatie van zowel subsidies als investeringsmiddelen kunnen bijvoorbeeld gedeelde faciliteiten op innovatiecampussen worden gefinancierd.

“De suggestie van de AWTI om regionale ecosystemen te ondersteunen met langjarige, programmatische financiering, en de gezamenlijke ROM’s hier een centrale rol in te geven, is natuurlijk zeer interessant. Wij denken graag mee met het nieuwe kabinet hoe dit eventueel vorm kan worden gegeven,” aldus Brigit van Dijk – Van de Reijt (directeur BOM).

Benut nog beter de kracht van de ROM’s

De AWTI stelt dat het tijd is de regionale ontwikkelingsmaatschappijen nog beter in gelegenheid te stellen een sleutelfunctie te vervullen in regionale innovatie. Door niet alleen ondersteuning te bieden aan de regionale innovatieve koplopers maar ook aan het bredere MKB-peloton dat wil groeien door innovatie, investeringen en internationalisering. Verbreding van de rol van de ROM’s naar het innovatievolgend MKB is recentelijk ook bepleit door VNO/NCW en MKB-NL.

De ROM’s, of regionale innovatiecentra zoals de AWTI ze noemt, vormen op die manier de schakels tussen het regionale bedrijfsleven, universiteiten, hogescholen, middelbaar beroepsonderwijs, andere kennisinstellingen, economic boards, decentrale overheden, het rijk, andere financiers en relevante Europese netwerken en clusters. Ze geven daarmee uitvoering aan het generieke, nationale beleid voor het mkb en zorgen voor een sterke regiospecifieke inbedding. Met een versterking van hun positie kunnen de ROM’s het regionale bedrijfsleven nog beter de weg wijzen naar nationale instrumenten en fondsen en mogelijkheden in Europese programma’s. Deze doorontwikkeling van de ROM’s vraagt een actievere rol van het ministerie van EZK, in afstemming met andere aandeelhouders, en ook meer capaciteit bij de ROM’s zo stelt de AWTI.

“Het geschetste toekomstbeeld voor de ROM’s is precies waar onze ambities liggen. Dicht op de ondernemer, meer ondersteuning voor het innovatievolgend MKB, sterk regionaal verankerd maar tegelijk goed aangesloten op nationale en Europese ontwikkelingen en bovenregionaal samenwerkend waar kansen liggen. Het rapport laat heel goed zien dat we hier de onafhankelijke en deskundige partij voor zijn maar nog meer slagkracht nodig hebben om deze rol goed te kunnen vervullen,” zegt Rinke Zonneveld (directeur InnovationQuarter en voorzitter Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen Nederland).

Resultaten ROM-Nederland 2020

 € 400 miljoen kapitaalverstrekkingen aan ruim 1050 bedrijven, 683 innovatieprojecten met een omvang van € 177 miljoen en 157 internationale bedrijven met 5.374 arbeidsplaatsen en € 1,1 miljard aan uitgelokte investeringen. De gezamenlijke Regionale OntwikkelingsMaatschappijen (ROM’s) betekenden in 2020 veel voor het innovatieve bedrijfsleven van Nederland. Regionale fondsen waren betrokken bij 64% van alle bedrijven die afgelopen jaar Venture Capital ophaalden en daarmee met afstand de meest actieve investeerders van Nederland.

Maar naast de kernactiviteiten (Innoveren, Investeren, Internationaliseren) tuigden de ROM’s ook binnen enkele weken de Corona-OverbruggingsLening (COL) op; daarmee hielpen ze 802 innovatieve Nederlandse bedrijven door de crisis die anders waarschijnlijk onderuit zouden zijn gegaan. De ontwikkelingsmaatschappijen vormen als regionale netwerken de ogen en oren van ondernemend Nederland. En hebben een belangrijke bijdrage geleverd om in een moeilijk jaar belangrijke innovatieve sectoren in Nederland te behouden en versterken.

Biologische compost om de bodem- en plantweerbaarheid te herstellen (Freesoil uit Limburg), een technologie die het kansrijke quantumcomputing schaalbaar gaat maken (Qblox uit Delft), een robot-assistent voor oogchirurgen (Preceyes uit Eindhoven) en een robot die bladeren en vruchten plukt van komkommer- en tomatenplanten (SAIA Agrobotics uit Wageningen). Een kleine greep uit de bedrijven die door de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het afgelopen jaar geholpen zijn.

ROM’s bieden unieke infrastructuur om innovatie te stimuleren

De gezamenlijke jaarresultaten van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen werden aangeboden aan Focco Vijselaar, DG Bedrijfsleven en Innovatie bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat: “De ROM’s zitten recht in het hart van innovatief en vernieuwend Nederland. Nu het netwerk bijna landelijk dekkend is, zijn de ROM’s een volwaardige, volwassen speler geworden in het ecosysteem. Een speler die wij hard nodig hebben om Nederland concurrerend te houden en verdiencapaciteit te ontwikkelen. En ervoor te zorgen dat de publieke belangen tegelijkertijd bereikt worden. Ik heb alle vertrouwen in een mooie toekomst met en van de ROM’s.”

“De samenwerking tussen de ROM’s was al sterk, maar het afgelopen jaar hebben we elkaar meer dan ooit gevonden,” zegt Rinke Zonneveld, directeur van InnovationQuarter en voorzitter van ROM-Nederland. “In slechts een maand hebben we de processen en systemen ingericht om de Corona-OverbruggingsLening (COL) uit te voeren voor het ministerie van EZK. Maar ook bij het opwerken van voorstellen voor het Nationaal Groeifonds hebben we samen opgetrokken. Het zijn namelijk onze innovatieve ecosystemen waarmee Nederland een groot deel van haar welvaart verdient, en die oplossingen bedenken voor heel de wereld. Van innovatieve kassen tot coronavaccins, van microchips tot duurzame luchtvaart.”

Resultaten 2020: € 1,1 miljard aan investeringen in de regionale economie

Innoveren

Misschien wel belangrijkste taak van de ROM’s is de ontwikkelingskracht: het opwerken en realiseren van innovatieprojecten, businesscases en innovatieprogramma’s met innovatieve mkb-bedrijven. Afgelopen jaar ging het om 683 innovatieprojecten met naar verwachting enkele duizenden bedrijven, op het gebied van energietransitie, voedseltransitie, grondstoffentransitie, gezond ouder worden, veiligheid en sleuteltechnologieën zoals quantum, waterstof en AI. De innovatieprojecten hebben een financiële omvang van € 177 miljoen. Vanuit de ontwikkelingstaak zijn de ROM’s ook nauw betrokken bij de meeste Groeifonds-aanvragen.

Investeren

De acht regionale ontwikkelingsmaatschappijen investeerden in 2020 in 256 innovatieve bedrijven met een investeringsvolume van ruim € 137 miljoen. Hiermee waren de ROM’s betrokken bij 64% procent van de bedrijven die afgelopen jaar venture capital wisten aan te trekken. Daarmee zijn ze met afstand de meest actieve investeerders van Nederland. Daarnaast verstrekten de ROM’s € 254,4 miljoen aan Corona-OverbruggingsLeningen aan meer dan 800 bedrijven.

Internationaliseren

Vanwege Corona is het totaal aantal bedrijven gedaald, maar het aandeel van de ROM’s in het totaal is gestegen. Afgelopen jaar waren de ontwikkelingsmaatschappijen verantwoordelijk voor 50% van alle internationale bedrijven die zich in Nederland vestigden (twee jaar geleden 37%). Afgelopen jaar trokken de ROM’s 157 internationale bedrijven aan naar Nederland. Die bedrijven investeren de komende 3 jaar € 1,1 miljard in de regionale economie en creëren meer dan 5300 arbeidsplaatsen. Samen met het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) en enkele stedelijke acquisitieorganisaties zijn de ROM’s verantwoordelijk voor het aantrekken van internationale bedrijven naar Nederland.

Dit jaar landelijk dekkend met oprichting ROM MRA/Noord-Holland

Op deze manier hebben de BOM, LIOF, Oost NL, InnovationQuarter, NOM, Impuls Zeeland, Horizon Flevoland en ROM Regio Utrecht het afgelopen jaar een belangrijke bijdrage geleverd aan de versterking van de innovatie- en concurrentiekracht in hun regio en in Nederland. Dit jaar wordt bovendien de ROM MRA/Noord-Holland opgericht, waarmee de regionale ontwikkelingsmaatschappijen volledig landsdekkend worden.

Klik hier voor een infographic met alle jaarresultaten in beeld.

De COL-regeling loopt sinds april 2020 en het beschikbaar gestelde budget van €300 miljoen is bijna uitgeput. Er is nog een laatste mogelijkheid om een COL aan te vragen en de indiendatum is 16 mei 2021. Na deze datum is het niet meer mogelijk een COL aan te vragen.

Aanvragen zullen volgens de eerder gehanteerde tendersystematiek beoordeeld worden. Dat betekent dat de ROM’s aanvragen regionaal beoordelen en een nationale commissie de goedgekeurde aanvragen tegen elkaar afweegt. Naast de formele criteria wordt ook gekeken naar kwalitatieve criteria als aantal fte, aansluiting bij het missiegedreven innovatiebeleid, aansluiting op ecosystemen en het belang van de innovatie. De nationale commissie komt op 28 mei bijeen. Terugkoppeling volgt 7 juni. Uiterlijk 30 juni 2021 moet de afwikkeling en uitbetaling afgerond zijn.

Wordt jouw aanvraag afgewezen, dan ontvang je eerder bericht. Streven is binnen drie weken na in de indieningsdatum.

Voor meer informatie klik hier.

De verlenging van de Corona-OverbruggingsLening (COL) voor startups, scale-ups en innovatieve MKB’ers is inmiddels een feit. Innovatieve ondernemers die in zwaar weer zitten vanwege Covid19 kunnen vanaf vandaag een aanvraag indienen via de portal.

Overbruggingskrediet voor startups, scale-ups en (innovatieve) mkb-ers

De Corona-OverbruggingsLening (COL) is een noodkrediet voor innovatieve ondernemers en mkb-ers zonder bancaire kredietrelatie die in financiële problemen zijn gekomen door Covid19. In totaal is er €300 miljoen beschikbaar gesteld door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Op verzoek van EZK verstrekken de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) overbruggingsleningen tussen de €50.000,- en €2 miljoen onder gunstige condities.

Aanvragen voor de COL waren in eerste instantie mogelijk tot eind september. Na beoordeling van alle aanvragen is er nog een bedrag van ruim €35 miljoen onbenut. Gezien het verloop van het economisch herstel en het resterende COL-budget heeft het kabinet besloten de regeling te verlengen tot uiterlijk 30 juni 2021.

Rinke Zonneveld (directeur InnovationQuarter) namens de ROM’s: “Bij de start van de COL hoopten we dat deze regeling enkele maanden nodig zou zijn en de situatie eind 2020 weer ‘normaal’ zou zijn. De praktijk is helaas anders. Covid19 houdt Nederland en het bedrijfsleven nog steeds stevig in zijn greep. We onderschrijven dan ook het besluit van het kabinet om de COL-regeling te verlengen en zo ondernemers door deze crisis te helpen zodat zij kunnen blijven innoveren. Want innovaties zijn essentieel om onze economie weer op peil te krijgen na de crisis.”

Aanvragen mogelijk vanaf 4 januari 2021

De online aanvraagportal gaat vandaag weer open. Aanvragen zullen volgens de eerder gehanteerde tendersystematiek beoordeeld worden. Dat betekent dat de ROM’s aanvragen regionaal beoordelen en een nationale commissie de aanvragen tegen elkaar afweegt. Naast de formele criteria kijken zij dan ook naar kwalitatieve criteria als aantal fte, aansluiting bij het missiegedreven innovatiebeleid, aansluiting op ecosystemen en het belang van de innovatie. Bedrijven die eerder een COL toegekend hebben gekregen, kunnen niet opnieuw aanspraak maken op de COL-regeling.

Maurice van Tilburg van Techleap vertelt: “We merken dat de huidige toename van het aantal Corona-gevallen en de bijbehorende maatregelen het herstel van startups raakt. Het verkrijgen van kapitaal en uitrol van producten wordt bijvoorbeeld verder vertraagd. We zijn blij dat de COL langer beschikbaar wordt gemaakt en zullen samen met de partners dit proces wederom via de aanvraagportal faciliteren.”

Meer informatie

Op 27 oktober 2020 presenteerde het kabinet aanvullingen op het steun- en herstelpakket. Over de COL is het volgende gecommuniceerd in de Kamerbrief: ‘Er zijn twee rondes Corona overbruggingsleningen via de ROM’s gedaan. Hiervoor is eerder € 300 miljoen beschikbaar gekomen. Bij het sluiten van de oorspronkelijke termijn is nog € 50 miljoen onbenut en is besloten de COL te verlengen om zo liquiditeit voor start- en scale-ups en non-bancaire financiers beschikbaar te houden’.

Link naar Kamerbrief.

De ROM’s zijn momenteel met EZK in gesprek over de voorwaarden. Zodra meer hierover bekend is zullen we dit breed communiceren.